Chào mừng bạn đã đến với Thái Hà Books!

Đọc Ehon thế nào cho hiệu quả?

09/03/2017 Đọc Ehon thế nào cho hiệu quả?

[Thaihabooks] Ehon là danh từ của Nhật chỉ những truyện cho trẻ nhỏ thường là trước khi đi học hoặc dưới 10 tuổi. Ehon được mệnh danh là thực phẩm nuôi dưỡng tâm hồn bé. Được viết từ những câu truyện ngắn có tranh minh họa dành cho thiếu nhi chủ yếu lứa tuổi dưới 10 tuổi.

Một kết quả nghiên cứu của giáo sư Taira Masato ở trường đại học Y Nha Khoa Tokyo đã chứng minh rằng việc cha mẹ đọc truyện cho con nghe sẽ kích thích “hệ viền” (limbic system) vốn là trái tim của bộ não, nới điều khiển ký ức và tạo ra động lực, và sinh ra những cảm xúc, dẫn đến giúp trẻ tăng khả năng biểu cảm của cảm xúc thêm phong phú, ngôn ngữ thêm phát triển.

Ngoài ra trong thời kỳ ấu thơ là thời kỳ quan trọng nuôi dưỡng trí tuệ cảm xúc cho trẻ, nên giọng nói và cách trò chuyện của cha mẹ sẽ được trẻ lưu nhớ dần dần trong bộ não, khi đã lí giải đầy đủ rồi trẻ sẽ biểu hiện nó ra ngoài. Chính vì thế càng nghe được tiếng ba mẹ nhiều thì ấn tượng trong não trẻ càng lớn, sợi dây liên kết giữa cha mẹ và con cái càng bền chặt.

Một số điều tra xã hội đã chỉ ra rằng những học sinh thi đậu vào trường đại học hàng đầu Nhật Bản có tỉ lệ được cha mẹ đọc Ehon từ khi còn nhỏ cao hơn nhiều các trường đại học khác.

doc-sach-cung-con

Còn ở Việt Nam?

Việt Nam cũng có rất nhiều truyện có tranh minh họa đều có thể gọi là ehon. Miễn sao mục đích và nội dung là nuôi dưỡng tâm hồn cho bé ngay từ lúc bé. Các đầu sách phong phú và đa dạng vì thế cha mẹ có thể chọn nội dung phù hợp với lứa tuổi của con là được.

Tuy nhiên biết Ehon – hiểu Ehon là điều quan trọng trong quá trình lựa chọn nguồn kiến thức cho con nhưng biết cách sử dụng ehon cũng quan trọng không kém. Dưới đây là cách đọc ehon và chọn ehon sao cho hợp lý được lấy từ trang báo Nikkei, chương trình “Sukusuku kosodate” của kênh NHK – do chị Nguyễn Thị Thu là người dịch.

? Điều đầu tiên cha mẹ cần nhận thức Ehon là gì, đọc nó để làm gì. Đừng chỉ bó hẹp trong tư duy rằng ehon là giáo cụ giáo dục, là “thực phẩm tâm hồn” giúp nuôi dưỡng khả năng ngôn ngữ, tư duy, cho trẻ. Hãy coi ehon như một “chiếc gương màu nhiệm” chỉ cho cha mẹ biết trẻ thích gì, có hứng thú với cái gì, đồng thời là phương tiện để cha mẹ trò chuyện cùng con, và đơn giản nó cũng là một đồ chơi. Điều quan trọng nhất khi đọc ehon cho trẻ nghe chính là không khí thoải mái, không ép buộc để trẻ được trải nghiệm và thích thú với ehon theo cách của trẻ. Trẻ có thể giở ngược để xem, lật qua lật lại, liếm, gặm…đều mang ý nghĩa nhất định trong mỗi hành động ấy, nên hãy tôn trọng mong muốn ấy của trẻ. Hơn nữa hãy hướng tầm nhìn đến mục tiêu 10 năm sau con sẽ trở nên thích sách để bản thân không nôn nóng trông chờ vào kết quả ngay tức thì.

ehon

Cách đọc ehon như thế nào?

1. Giai đoạn đầu khi trẻ còn nhỏ và mới làm quen với ehon thì chỉ cần trẻ tập trung nhìn vài giây hay vài chục giây thôi cũng được. Trẻ có thể cầm gặm hay liếm hoặc giằng lấy lật, hoặc muốn xé cũng được (khi trẻ định xé thì hãy thay bằng tờ giấy hoặc tờ báo). Đôi khi đang nghe đọc giữa chừng là trẻ chán bỏ đi chơi trò khác cha mẹ cũng đừng lấy đó làm thất vọng. Vì cha mẹ càng kỳ vọng muốn con nghe hết truyện sẽ càng dễ nảy sinh sự thất vọng, tâm trạng không còn vui vẻ nữa. Chỉ cần trẻ vui vẻ hứng thú với việc tiếp xúc với ehon ở giai đoạn đầu này là đạt mục tiêu.

2. Với những trẻ dưới 3 tuổi khả năng lí giải ngôn ngữ chưa cao thì ba mẹ không cần đọc y nguyên theo như truyện mà có thể thêm thắt vào các từ ngữ biểu cảm hoặc như là đang kể chuyện, hoặc chỉ chỉ tranh nói tên nhân vật cũng được, miễn sao bé hứng thú với cách đọc ấy. Cha mẹ hãy coi nội dung cuốn ehon như là chủ đề để ba mẹ kể chuyện cho con, tạo ra không gian để trò chuyện cùng con.

Còn khi trẻ được tầm 3-5 tuổi trở đi thì trẻ đã lí giải được nhiều rồi cha mẹ có thể đọc theo đúng nội dung như truyện viết để trẻ tập lí giải nội dung cả câu chuyện.

3. Nhưng tuyệt đối đọc xong đừng có kiểm tra lại xem trẻ có nhớ hay không như kiểu “tra bài” “con có nhớ nội dung truyện kể gì không”, “có nhân vật nào nhỉ, nhân vật ấy làm cái gì nhỉ…” bởi như thế sẽ gây áp lực tâm lí cho trẻ, khiến trẻ không còn hứng thú với việc đọc ehon nữa. Hãy cứ để tự bản thân trẻ nói ra khi trẻ muốn trao đổi.

4. Trẻ rất thích những câu chuyện mang tính hành động, phưu lưu, bí hiểm, tưởng tượng như“Alice ở xứ sở thần tiên” mà thuật ngữ tiếng Nhật là “yukite kaerisi monogatari”- tiếng Anh “home-way-home”. Khi trẻ tập trung được hơn 10 giây trở đi rồi hãy bắt đầu những cuốn ehon như thế để trẻ được thỏa mãn trí tò mò và ham muốn hành động trong mình.

5. Khi trẻ có thể lí giải được một câu chuyện mà không cần tranh, hoặc khi đọc một cuốn ehon bằng màu từ đầu đến cuối không dừng thì hãy chuyển từ truyện có màu sắc sang truyện màu đen trắng. Đó là bước đầu tiên chứng tỏ năng lực lí giải của trẻ đã phát triển để tiến tới giai đoạn khó hơn là thích những câu truyện dài. Vì thế mình nhận thấy ehon cho trẻ tiểu học tầm lớp 5-6 trở đi thường là tranh đen trắng.

Có khả năng nếu cha mẹ không đọc cho nghe, không theo sát thì trẻ dù lúc nhỏ rất thích ehon nhưng chưa chắc sau này lớn lên đã thích đọc sách. Chính vì thế bước cuối cùng là phải nhảy từ giai đoạn thích ehon sang thích đọc sách, chính là nghe cha mẹ đọc truyện mà không cần nhìn tranh vẫn lí giải được. Đó là bước cao nhất để giúp trẻ tiến tới thích đọc sách sau này. Khi này hãy bỏ qua ehon để tiến tới đọc câu chuyện dài như truyện cổ tích không cần tranh cho trẻ nghe. Nhiều người nghĩ rằng trẻ thích ehon thì sẽ thích đọc sách sau này chính là một lỗ hổng rất lớn. Nếu không có bước cuối cùng này thì khả năng trẻ tự nhiên thích đọc sách sẽ không hoàn toàn xảy ra.

chon-sach-cho-con

Nuôi dưỡng năng lực tưởng tượng cho trẻ bằng ehon như thế nào?

Ngoài ra, để nâng cao năng lực tưởng tượng cho trẻ thì việc đọc ehon cần kết hợp với trải nghiệm ở thực tế. Cha mẹ hãy cho bé cơ hội đi tìm hay khám phá những thứ ở ngoài thực tế được đưa vào sách. Ví dụ như con cá, bông hoa, bó rau ở siêu thị,hay con chim, con voi, con khỉ ở vườn bách thú.

Đọc thật nhiều chỉ cố để nhồi nhét cho con biết thì không phải là mục đích của việc đọc ehon cho con nghe. Ehon giúp xây dựng trí tưởng tượng, hình tượng hóa sự vật từ ngôn ngữ nên hãy kết hợp thật nhiều kỹ năng, trong nhiều trường hợp để kết nối những gì viết trong ehon với chính sự vật hàng ngày. Ví dụ dễ hiểu nhất ở đây chính là bé nhìn quả chuối trong tranh, khi đi chợ bé được sờ vào quả chuối và bé hiểu “à thì ra quả chuối là cái này”. Rồi bé tưởng tượng “quả chuối màu vàng thì có vị gì nhỉ, ăn có ngon không, mẹ có thích chuối không nhỉ, có làm nước trái cây được không…” chính là những cái trẻ tưởng tượng mà ta không nhìn được. Năng lực tưởng tượng và liên tưởng ấy mới chính là chìa khóa giúp trẻ sinh tồn sau này trong xã hội.

doc-sach

Chọn ehon như thế nào?

Với những trẻ dưới 2 tuổi thì nên chọn những cuốn ehon có nhiều màu sắc, hình minh hoạ và ít chữ. Nếu ở Nhật thì ehon cho trẻ dưới 2 tuổi bao giờ kích cỡ cuốn ehon cũng được làm chỉ rộng ngang bằng vai của bé. Đó là lí do mình cứ thắc mắc sao ehon cho trẻ dưới 2 tuổi lại nhỏ hơn ehon thông thường.

Có những trẻ chỉ thích từ điển như từ điển ô tô, phương tiện giao thông, động vật, thực vật…và trẻ chỉ thích cha mẹ giở cuốn từ điển đó nói tên cho trẻ biết thay vì muốn đọc ehon có câu chuyện rõ ràng. Nhiều cha mẹ có con như thế đã lo lắng liệu trẻ chỉ thích từ điển thì sợ không nuôi dưỡng khả năng ngôn ngữ cho trẻ. Nhưng cha mẹ nào có con như vậy hãy an tâm, vì thông qua từ điển ấy cha mẹ đã biết được con mình hứng thú với cái gì, và hãy sử dụng từ điển như một đồ chơi để chơi cùng con. Có thể biến hóa cách xem từ điển như tăng tốc độ lật, lật qua rồi lai lật lại, sử dụng các loại đồ chơi hoặc động thực vật trong đó để kể câu chuyện…

Mỗi ngày hãy đọc 1 cuốn do con chọn, 1 cuốn do ba mẹ chọn

Khi trẻ bắt đầu thích đọc ehon rồi hãy tăng số lượng ehon lên bằng cách tạo thói quen đọc 1 cuốn do trẻ chọn, và một cuốn do ba mẹ chọn. Đây cũng là cách giải quyết được vấn đề là cha mẹ muốn đọc cho con nghe cuốn mình cho là hay nhưng lại không phải là cuốn con thích.

Mỗi ngày bé có thể đòi đọc cả 10-15 cuốn ehon hay có khi chỉ đòi đọc duy nhất 1-2 cuốn bé thích cũng đều không vấn đề gì. Miễn sao cha mẹ để bé làm theo mong muốn của bản thân là được.

Khi hai anh (chị) em chênh tuổi nhau thì đọc ehon như nào?

Giả sử nhà bạn có một bé 4 tuổi với 1 bé 1 tuổi mà nếu đọc một cuốn ehon thì chắc chắn sẽ có đứa ngủ hoặc phá bĩnh, và đứa nghe. Nếu có thể hãy chia thời gian đọc cho mỗi trẻ vào thời điểm khác nhau. Hoặc là hãy trao nhiệm vụ cho đứa lớn để đứa lớn có cảm giác mình “ra dáng anh chị” như là chọn truyện đọc cho em nghe, hoặc nếu biết đọc rồi thì sẽ thay mẹ đọc cho em nghe. Cha mẹ hãy nhớ là làm gì cũng nên ưu tiên đứa lớn nhé, có như vậy thì hai anh (chị) em mới hòa thuận được.

“Việc đọc ehon không bao giờ là quá muộn với mọi lứa tuổi, bất cứ khi nào cha mẹ bắt đầu cho bé đều được. Chỉ cần cha mẹ thay đổi suy nghĩ và thói quen thì cuộc đời con sẽ thay đổi.Mình vẫn nghĩ rằng chỉ trong những tháng ngày đầu đời cha mẹ mới có đặc ân là chăm chút cho con từng chút một, hôn hít, ôm ấp, trò chuyện, chỉ bảo, và đọc truyện cho con nghe chứ khi con đến tuổi thiếu niên rồi thì có muốn cũng không được nữa. Trong khoảng thời gian quý báu này hãy nuôi dưỡng cho con đôi cánh thật vững chãi để sau này con sẽ đủ tự tin để bay cao.” – Nguyễn Thị Thu

Xem tiếp tại đây

Dựa trên bài của Nguyễn Thị Thu dịch

Thaihabooks sưu tầm và biên soạn

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Bài viết liên quan
BỘ SÁCH “HÃY CÓ LÒNG TỐT”

BỘ SÁCH “HÃY CÓ LÒNG TỐT”

27/04/2021

[ThaiHaBooks] Những cung bậc cảm xúc: yêu, giận, vui, buồn, căm ghét, thù hận... đều là những gia vị cuộc sống mà con người phải nếm trải qua nhiều lần...

THAIHABOOKS – SÁCH MỚI THÁNG 11.2022

THAIHABOOKS – SÁCH MỚI THÁNG 11.2022

01/11/2022

[ThaiHaBooks] Chào tháng 11, tháng của sự tri ân và biết ơn đến những người lái đò thầm lặng, mà ở Thái Hà Books chúng tôi gọi ngày này là...

THAIHABOOKS – SÁCH MỚI THÁNG 2.2024

THAIHABOOKS – SÁCH MỚI THÁNG 2.2024

06/02/2024

[ThaiHaBooks] Tháng 2 ngập tràn không khí xuân cũng là thời điểm thổ lộ tình cảm lứa đôi và trao nhau những điều ngọt ngào. Với Thái Hà Books, tháng 2...

Tại sao người được giao trọng trách, người lại chỉ nhận về việc vặt?

Tại sao người được giao trọng trách, người lại chỉ nhận về việc vặt?

25/07/2018

[ThaiHaBooks] Những người càng hay khó chịu càng nhận về việc vặt (phân thiệt) Trong cuộc sống, có lúc chúng ta gặp những tình huống may mắn và nghĩ rằng, “Số...