Ebook Việt: nơi tùy tiện, chỗ dè dặt

TTCT – Sinh ra trong một thị trường tiêu dùng sản phẩm số năng động với phần đông khách hàng trẻ, sách điện tử (ebook) Việt Nam dường như có đủ “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” để phát triển. Song, bị lạc lối trong rừng rậm của nạn chôm chỉa, thói quen dùng hàng rẻ và miễn phí, thêm sự dè dặt của các nhà xuất bản, ebook Việt Nam còn lâu mới lớn.
Việc đọc sách điện tử trên iPad cho cảm giác như đang cầm cuốn sách thật – Ảnh: TidBITS
Khi những chiếc máy tính bảng trở thành đại trà với đủ thương hiệu, đủ mức giá, nhu cầu ebook cũng theo đó mà tăng vọt. Cả trăm cuốn sách nay có thể xếp gọn trong một chiếc iPad nặng chưa đầy 700g, mọi công đoạn để tìm kiếm và mua một cuốn sách giờ thu gọn trong vài ba thao tác chạm vuốt đơn giản.

Juniper Research thống kê doanh số ebook bán ra trên thế giới đạt 3,2 tỉ USD năm 2011 và ước đạt gần 10 tỉ USD vào năm 2016. Riêng tại thị trường Nhật Bản, theo thống kê của VTM Research, doanh số ebook thể loại truyện tranh năm 2011 lên tới 600 triệu USD.

Ebook: “hoang dã” nơi diễn đàn

Ở Việt Nam cũng vậy, theo sát làn sóng đại chúng của smartphone, máy tính bảng, ngày càng nhiều người tìm đến với ebook bởi tính tiện lợi đặc biệt. Hầu hết diễn đàn trực tuyến đều có những góc để chia sẻ ebook dù có hay không có yếu tố thương mại. Từ truyện tranh, sách văn học, tôn giáo, triết học, dạy làm người, khoa học đến mẫu công văn, luận văn… tất cả các loại sách đều có đủ và hầu như được cung cấp miễn phí cho các thành viên.

Cũng từ đó, theo nhu cầu của công dân mạng, các thư viện trực tuyến đã xuất hiện để tập trung sách điện tử về một mối cho người dùng dễ tìm, dễ tải như e-thuvien, tailieu.vn, bookbomming… Tại e-thuvien, từ tháng 4-2009, các thành viên, tùy theo sức mình, chia nhau đánh máy tạo ebook và nay vẫn đang miệt mài thực hiện dự án này.

Có thể nói hầu hết đầu sách bán chạy đều có ở dạng ebook và dễ dàng tìm thấy trên mạng để tải xuống. Tuy nhiên, ít người đọc ebook làm theo cách này vì khá mất thời gian, đa số chọn cách chép đại trà hàng trăm đến hàng ngàn cuốn ở các cửa hàng bán thiết bị, hoặc tải nguyên cả thư mục từ các trang mạng. Trong số này không ít là sách “tào lao”, ở mức độ nhẹ là những sáng tác tầm phào, nhăng nhít, thậm chí còn chưa “sạch nước cản” về ngữ pháp và chính tả, chưa nói đến nội dung hay tính thẩm mỹ của tác phẩm; ở mức độ nặng hơn là sách đồi trụy, truyện ma, kinh dị…

Ngoài ra, những đầu sách đã bị các cơ quan chức năng cấm xuất bản hoặc thu hồi cũng có ở dạng ebook, nhiều tác giả sau khi sách bị thu hồi đã bán qua mạng Amazon, không khó và không lâu sau đó thì bản copy cũng đầy rẫy trên mạng. Và phát triển một cách “hoang dã” như vậy nên ebook “lậu” đầy rẫy những lỗi nhận dạng font chữ xảy ra trong quá trình chuyển đổi văn bản, nhiều văn bản.

Thận trọng tìm đường

Trong khi ebook không bản quyền phát triển “hoang dã” ở các diễn đàn, thì thị trường ebook có bản quyền lại phát triển khá chậm. Các nhà xuất bản nhìn ngó nhau và rụt rè thực hiện những bước thăm dò thị trường. Cách đây khoảng một năm, ebook có bản quyền xuất hiện đầu tiên trên Reader.vn với vài trăm đầu sách, tiếp đến Alezaa với chưa đầy 2.000 đầu sách và Phương Nam với khoảng 200 đầu sách.

Cuối tháng 4-2012, nhà sách Phương Nam Ebook đã mở cửa tại trung tâm thương mại Vincom (quận 1, TP.HCM) trên diện tích hơn 500m2, đánh dấu sự ra đời mô hình nhà sách mới với nhiều cách thức đọc: bằng điện thoại, máy tính bảng và đọc bằng các thiết bị đọc chuyên dùng.

Ngày 30-5, Công ty sách điện tử Trẻ (Ybook) thuộc Nhà xuất bản Trẻ đã nhận giấy phép hoạt động chính thức. Dự kiến trong tháng 9-2012, Ybook sẽ ra mắt 5.000 đầu sách có bản quyền của Nhà xuất bản Trẻ và khoảng mười nhà xuất bản khác. Bên cạnh đó, Ybook cũng mua bản quyền phát hành đối với sách của các nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, Nguyễn Ngọc Tư, Nguyễn Huy Thiệp…

Ông Đồng Phước Vinh, phó giám đốc Ybook, cho biết sau khi ra mắt, tốc độ bổ sung ebook của Ybook sẽ là 1.000 cuốn/tháng và giá bán linh hoạt từ 5.000-10.000 đồng/cuốn sách đã phát hành lâu và tối đa 30% giá bìa sách in với các sách mới của Nhà xuất bản Trẻ. Riêng với sách của các nhà xuất bản khác sẽ có giá theo thỏa thuận nhưng sẽ rẻ hơn sách in từ 50-80%.

Một số nhà xuất bản chưa đầu tư dự án lớn như Nhà xuất bản Trẻ thì chọn con đường hợp tác với các đơn vị sản xuất ebook như Nhà xuất bản Giáo dục hợp tác với VTC số hóa một số sản phẩm, Trí Việt hợp tác với Samsung bán ebook của 50 đầu sách thuộc tủ sách Hạt giống tâm hồn. Viettel, FPT cũng tham gia thị trường ebook với việc phát hành trên điện thoại di động. Lạc Việt cũng đã số hóa khoảng 5.000 đầu sách với định dạng sách và phần mềm đọc riêng của Lạc Việt để bảo vệ bản quyền.

Tại các nước, xu hướng xuất bản số rất rõ: năm 2011, tập đoàn bán lẻ sách lớn nhất thế giới Borders đóng cửa toàn bộ chuỗi cửa hàng bán lẻ để chú mục vào ebook. Cũng trong năm này, lượng ebook mà Amazon bán ra gần gấp đôi sách giấy. Hầu hết các tờ báo đều đẩy mạnh bán phiên bản đọc báo trên máy tính bảng, một số tờ ngưng phiên bản giấy để chuyển sang phiên bản số, các website đều có chức năng download để người đọc tải phiên bản số về.

Theo: Tuổi trẻ online