Khó khăn đan xen cơ hội

Thái Hà Books
Th 4 24/07/2024

 

Daibieunhandan.vn- Tình hình dịch bệnh Covid-19 kéo dài những tháng đầu năm 2020 đã ảnh hưởng lớn tới mọi lĩnh vực kinh tế – xã hội, trong đó có hoạt động xuất bản. Doanh thu sụt giảm mạnh, nhiều đơn vị trong ngành bị thiệt hại nặng. Tuy nhiên, vẫn le lói cơ hội phát triển, nhất là với sách điện tử và phát hành trực tuyến.

Phát hành sách truyền thống giảm mạnh

Theo Cục Xuất bản, In và Phát hành, Bộ Thông tin và Truyền thông, tính đến thời điểm cuối tháng 3.2020, hoạt động xuất bản nói chung, trước hết là thị trường phát hành sách truyền thống, dựa chủ yếu vào hệ thống cửa hàng bán lẻ, gặp nhiều khó khăn. Doanh thu các đơn vị phát hành sách truyền thống giảm mạnh, nhất là ở 2 thị trường lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Tuy chưa thống kê đầy đủ, nhưng các đơn vị phát hành sách lớn như FAHASA, Phương Nam, Nhân văn, Tiền Phong, Tân Việt, Công ty Đường sách Nguyễn Văn Bình… và các công ty sách, nhà sách tham gia liên kết xuất bản như Nhã Nam, Đinh Tị, Đông A… đều cho biết doanh thu giảm khoảng 30 – 40% so với cùng kỳ và dự kiến tiếp tục giảm sâu trong tháng 4. Cũng do dịch Covid 19, việc hủy Hội sách mùa xuân TP Hồ Chí Minh (2 năm tổ chức một lần) và nhiều hoạt động hội chợ, triển lãm khác, đặc biệt là Hội sách thường niên diễn ra trong dịp Ngày sách Việt Nam (21.4) cũng làm các nhà xuất bản, công ty sách, nhà sách, đơn vị phát hành mất nguồn thu lớn.

“Từ Tết đến khoảng đầu tháng 3, các đơn hàng offline giảm mạnh khoảng 60% và các đơn hàng online tăng khoảng 15%. Tuy nhiên kể từ khi bước vào giai đoạn hai chống dịch Covid-19 (từ 6.3.2020), gần như chúng tôi không phát sinh đơn hàng từ các hiệu sách offline, đơn hàng online cũng có dấu hiệu giảm, vì bản thân người dân có xu hướng tiết kiệm chi tiêu để phục vụ nhu yếu phẩm, các đơn vị vận chuyển cũng hạn chế giao hàng đến khu vực bị cách ly. Nếu tính trên tổng quy mô thì doanh thu của chúng tôi dự kiến sụt giảm khoảng 40% trong tháng 3 và dự kiến sẽ giảm tiếp ở mức 60 – 80% trong các tháng 4, 5 và 6”.

Tổng Giám đốc Công ty Sách Thái Hà Trần Phương Thảo

Không chỉ vậy, do dịch bệnh ngày càng diễn biến phức tạp và căng thẳng tại nhiều quốc gia như Trung Quốc, Hoa Kỳ, các quốc gia châu Âu… khiến một loạt hội sách quốc tế đã bị hủy như London Bookfair, Bologna Book Fair, Thailand BookFair… Các giao dịch vì thế cũng bị lùi vô thời hạn; nhiều công ty buộc phải đóng cửa, hủy hợp đồng, tác động không nhỏ đến thị trường mua bán bản quyền của nhiều đơn vị trong nước, ảnh hưởng nhất định tới nguồn cung bản thảo. Các hoạt động liên quan nhập khẩu nguyên liệu in xuất bản phẩm gặp khó khăn.

Bên cạnh đó, chi phí thuê lao động, thuê mặt bằng của các đơn vị phát hành, công ty sách trở thành gánh nặng lớn, trong điều kiện đơn vị sụt giảm hoặc không có doanh thu. Tất cả tác động tiêu cực đến ngành xuất bản, nên các đơn vị xuất bản phải giảm số lượng mua bản quyền sách đầu vào, giảm lượng xuất bản đầu sách trên mỗi tháng, giảm số lượng in sách trên mỗi đầu sách… Thống kê của Cục Xuất bản, In và Phát hành cho thấy, trong 3 tháng đầu năm, lượng nộp lưu chiểu giảm khoảng 15% so với cùng kỳ năm ngoái.

 


Phát hành truyền thống “đóng băng”, hội sách bị hủy gây khó khăn cho xuất bản

Ảnh: Th. Nguyên

Phát hành online, sách điện tử tăng

Trong bức tranh nhiều mảng tối của hoạt động xuất bản, vẫn có những điểm sáng hy vọng. Có thể thấy, việc giảm hoặc tạm dừng các hoạt động vui chơi, giải trí ngoài trời, hạn chế việc đi lại, tăng thời gian ở nhà của một bộ phận lớn người dân khiến cho cơ hội tiếp cận sách tăng. Đây chính là thời cơ để tận dụng, xây dựng thói quen đọc sách.

Theo ghi nhận, khi hạn chế tụ tập đông người để phòng tránh dịch Covid-19, kênh phát hành sách online tăng mạnh, do nhiều bạn đọc lựa chọn hình thức mua sách trực tuyến. Ghi nhận của Tiki, đơn vị lớn nhất trong bán sách online hiện nay, cho thấy, trong hai tháng đầu năm, tỷ lệ tăng trưởng mặt hàng sách đạt 150% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, 5 mảng sách bán chạy nhất là: Sách văn học, kỹ năng sống, thiếu nhi, kinh tế và truyện tranh. Đặc biệt, 2 loại sách có mức độ tăng trưởng đáng ghi nhận so với cùng thời điểm năm ngoái là sách y học (tăng gấp 2,7 lần) và sách thường thức gia đình (tăng gấp 2 lần). Trước những ảnh hưởng của dịch bệnh, trong tháng 3, một số đơn vị đã mở hội sách online như NXB Phụ nữ, Hội sách Fahasa…

Nhiều đơn vị xuất bản cũng quan tâm hơn tới hình thức phát hành trực tuyến. Tổng Giám đốc Công ty Sách Thái Hà Trần Phương Thảo cho biết: “Kinh doanh online hơn 10 năm nay qua website nhasachthaiha.vn, đồng thời đã và đang hợp tác phát hành sách giấy với các trang website thương mại điện tử uy tín như Tiki.vn, Fahasa.com… vào thời điểm này, chúng tôi tăng cường nhân sự đáp ứng nhanh hơn các đơn hàng online của khách hàng, kết hợp với các đối tác để đưa ra nhiều chương trình khuyến mãi cũng như khuyến đọc trên các kênh online. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng tập trung nhiều hơn vào truyền thông online: Giới thiệu ra mắt sách, giao lưu với tác giả qua livestream trên Facebook, Youtube…”.

Sự tăng trưởng đột biến của phát hành sách online bù đắp một phần doanh thu, giúp các đơn vị có thêm cơ hội duy trì hoạt động. Cùng thị trường sách online, thị trường sách điện tử cũng tăng mạnh. Theo Waka (đơn vị duy nhất trong khối phát hành sách được cấp phép phát hành sách điện tử), doanh thu tăng khoảng 20 – 30% trong tháng 2. Cuối tháng 2, lượng người sử dụng truy cập vượt trên 15.000, trong đó đối tượng bạn đọc VIP tăng đáng kể. Số thư viện mua tài khoản tăng…

Tuy nhiên, theo đánh giá của Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành Nguyễn Nguyên: Trong điều kiện hiện nay, với quy mô, tiềm lực của toàn ngành còn nhỏ, những khó khăn trước mắt do thị trường bán sách truyền thống bị thu hẹp và đặc biệt khó khăn lâu dài khi sức mua giảm sâu do tăng trưởng kinh tế thấp, hệ lụy từ việc mất việc làm của một bộ phận người lao động trong thời gian tới, sẽ tác động tới ngành xuất bản; doanh nghiệp phát hành, nhà sách đối mặt với nguy cơ dừng hoạt động. Trong khi đó, sự tăng trưởng mạnh của thị trường phát hành sách online chưa đủ bù đắp sự tụt giảm sâu của thị trường phát hành sách truyền thống, do phát hành sách truyền thống vẫn chiếm trên 50% thị phần ở hầu hết doanh nghiệp. Mặt khác, do bị động, nên ngay cả những đơn vị có nguồn lực thì việc chuyển dịch sang kênh phát hành online gặp nhiều khó khăn, kết quả hạn chế.

Thảo Nguyên

Tin liên quan

TRẠI HÈ PHẬT GIÁO 2024 DÀNH CHO THANH THIẾU NIÊN 13 – 23 TUỔI TẠI ĐẠI TÙNG LÂM HOA SEN

TRẠI HÈ PHẬT GIÁO 2024 DÀNH CHO THANH THIẾU NIÊN 13 – 23 TUỔI TẠI ĐẠI TÙNG LÂM HOA SEN

Long
Th 3 30/07/2024

ThaiHaBooks- Như vậy là các bạn học sinh sinh viên đã chính thức nghỉ hè. Với các em, đây là quãng thời gian quý giá để nghỉ... Đọc tiếp

Ứng dụng Phật giáo vào cuộc sống

Ứng dụng Phật giáo vào cuộc sống

Thái Hà Books
Th 3 30/07/2024

“Đạo Phật thực chất là Đạo của giáo dục hơn là một tôn giáo”, Tuệ Lạc (tác giả cuốn Sống Sâu) lý giải. Từ các triết... Đọc tiếp

Những bí mật trong lịch sử chữ Quốc ngữ và sự thú vị của tiếng Việt

Những bí mật trong lịch sử chữ Quốc ngữ và sự thú vị của tiếng Việt

Thái Hà Books
Th 3 30/07/2024

Nhân dịp ra mắt hai cuốn sách ‘Lịch sử chữ Quốc ngữ 1620-1659’ và ‘Tiếng Việt ân tình’, Thái Hà Books tổ chức buổi giao lưu... Đọc tiếp

Nội dung bài viết