Ám ảnh ăn sạch: Nguy cơ mắc chứng rối loạn ăn uống từ nỗi ám ảnh ăn sạch

ThaiHaBooks- Nỗi ám ảnh về việc ăn uống lành mạnh hay ăn sạch tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây hại cho sức khỏe thể chất và tinh thần của con người. 

Trong thế giới của chúng ta, “đồ ăn” có mặt ở khắp mọi nơi nhưng không còn là chỗ dựa đáng tin cậy tuyệt đối để ta nuôi dưỡng cơ thể và duy trì sức khỏe. Không ngạc nhiên là nhiều người trong chúng ta trở nên bối rối và khổ sở khi phải lựa chọn nên ăn gì. Người ta rất dễ tin rằng có những nguyên tắc ăn uống hoàn hảo nào đó có thể giải thoát họ khỏi tất cả những tình huống nan giải hiện tại. 

Nỗi sợ đồ ăn là phản ứng hoàn toàn dễ hiểu với môi trường sống của chúng ta hiện nay, nhất là đối với những người đang trải qua các áp lực khác trong cuộc sống. Nhưng đó cũng là một lối suy nghĩ bất ổn và gây tổn hại sâu xa. 

“Ám ảnh ăn sạch” là một sự chỉ dẫn vô cùng tường tận và hữu ích cho việc ăn uống của bạn, dù chính bạn đang cảm thấy mình có nguy cơ sa vào căn bệnh rối loạn ăn uống, hay bạn đang lo lắng trước những biểu hiện hạn chế thực phẩm nghiêm ngặt của bạn bè hoặc một thành viên trong gia đình. Không ai có đủ chuyên môn để viết về lĩnh vực này tốt hơn Renee McGregor, một chuyên gia về chế độ ăn từng làm việc với rất nhiều bệnh nhân mắc các chứng rối loạn ăn uống, cũng như với các vận động viên Olympic.

Rối loạn ăn uống chọn lọc – Căn bệnh phổ biến thời hiện đại

Orthorexia (chứng rối loạn ăn uống lành mạnh) vốn chưa được chính thức công nhận nhưng mang đầy đủ đặc tính của một chứng rối loạn. Đặc trưng của nó là sự thanh khiết hóa cơ thể thông qua các nguyên tắc ăn uống và chế độ ăn; nói một cách đơn giản, đó là nỗi ám ảnh về việc ăn uống lành mạnh.

Chứng rối loạn ăn uống chọn lọc liên quan nhiều đến nỗi ám ảnh về việc tự hoàn thiện bản thân, hơn là nỗi ám ảnh về việc nỗ lực không ngừng nghỉ để đạt được cân nặng hoàn hảo, như trong các chứng rối loạn ăn uống khác được biết đến rộng rãi hơn như biếng ăn tâm lý hay ăn-ói. Mục đích là hoàn thiện bản thân thông qua việc cải thiện chất lượng trong chế độ ăn và lối sống, chứ không phải là giảm bớt, kiêng kị hoặc đốt cháy ca-lo.

Theo Renee McGregor, những người mắc phải chứng Orthorexia sẽ có những biểu hiện như:

• Trung thành một cách ám ảnh với một chế độ ăn “sạch” có mức độ nghiêm ngặt ngày càng gia tăng.
• Hạn chế nghiêm ngặt lượng thức ăn nạp vào dựa trên nhận thức về độ “tinh sạch” của nguyên liệu.
• Có thể kèm theo việc tập thể dục quá mức.

• Trầm cảm, lo lắng, ghét bản thân, cảm thấy tội lỗi, sợ hãi quá mức các loại thực phẩm không “tinh sạch”.
• Ám ảnh với việc tuân thủ các nguyên tắc ăn uống – tốn nhiều công sức (và cả chi phí) cho các thực phẩm được xem là “lành mạnh”.
• Có thể bị mặc cảm ngoại hình – người bệnh không thể tự đánh giá đúng khổ người và cân nặng của bản thân.
• Có thể mang nỗi ám ảnh thiếu lành mạnh đối với việc rèn luyện thể chất.

Ngoài việc định nghĩa, chỉ ra những biểu hiện cụ thể của hội chứng này, “Ám ảnh ăn sạch” chủ yếu tập trung nêu bật căn bệnh đang ngày càng gia tăng ở nhiều phương diện từ lối sống, quan niệm đến việc tiếp nhận thông tin của con người, giúp mọi người không chỉ có khả năng phát hiện ra nó nơi bản thân họ hoặc những người khác, mà còn nhận ra nguy cơ đang ngày một lớn hơn và đáng sợ hơn của nó trong xã hội hiện đại – một xã hội nơi ai cũng có thể tiếp cận thông tin đúng lẫn thông tin sai, còn những phép màu chữa trị vô căn cứ thì xuất hiện nhan nhản trên các phương tiện truyền thông.

Tái định nghĩa về ăn uống lành mạnh

“Nếu có quyền, tôi muốn điều chỉnh lại tất cả các văn bản có liên quan đến “Hướng dẫn ăn uống lành mạnh” thành “Thái độ lành mạnh đối với việc ăn uống” – Renee McGregor viết.

Renee McGregor đề cập đến quan điểm của mình về việc ăn uống lành mạnh. Theo bà, ăn uống lành mạnh tức là ăn uống không phức tạp và không gò ép. Tuy nhiên đó không phải là ăn uống vô độ mà là ăn uống và hợp lý, dựa trên nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể (có nghĩa là tiêu thụ tất cả các nhóm thực phẩm chính, cũng như dự trữ các dưỡng chất quan trọng) trong hầu như mọi lúc.

Bạn sẽ không cần phải cảm thấy tội lỗi hoặc sợ hãi nếu đôi lúc nguyên tắc dinh dưỡng của bạn bị phá vỡ – bởi một thứ gì đó vô cùng hấp dẫn như một thanh sô-cô-la hay một tô kem. Thái độ lành mạnh nghĩa là có một vốn hiểu biết dựa trên thực tế về dinh dưỡng, là cảm thấy đủ tự tin để thỉnh thoảng tự cho phép mình nới lỏng các nguyên tắc và hiểu rằng, sau khi cân nhắc mọi khía cạnh qua nhiều tuần hay nhiều tháng, chứ không phải trong vài giờ hay vài ngày, thì bạn vẫn đang thực hiện một chế độ ăn lành mạnh.

Chúng ta có đang thiếu lòng trắc ẩn đối với bản thân mình trong vấn đề ăn uống?

Ở trạng thái lành mạnh, chúng ta biết rằng không có gì là hoàn hảo – không có hành trình hoàn hảo, cũng chẳng có bữa ăn hoàn hảo hay cốc cà phê hoàn hảo, chứ đừng nói đến một thân hình hoàn hảo. Ta bao dung với sự bất thường và không hoàn hảo của cuộc sống, thậm chí còn đánh giá cao và hoan nghênh chúng bởi nếu thiếu đi muôn vàn màu sắc mà chúng đem đến, cuộc sống sẽ trở nên rất đỗi tầm thường.

Tuy nhiên, đối với người mắc chứng rối loạn ăn uống chọn lọc, như ta đã thấy, họ có nhu cầu đi tìm sự hoàn hảo. Và khi không thể tìm thấy nó, thay vì nhún vai cho qua, họ lại cảm thấy tội lỗi, hối hận và chán ghét chính mình. Họ không ngừng thúc đẩy bản thân, ngay cả khi cơ thể họ gào thét (vì nó đau, nó đói, hay vì nó có các nhu cầu khác) xin họ dừng lại; họ tự thấy mình không đủ tốt đẹp – hay không đủ hoàn hảo – và vì thế không xứng đáng được đối đãi tử tế.

Mỗi cá nhân có nhu cầu khác nhau về chế độ ăn, tương tự như vậy, mỗi cá nhân cũng có những động lực, những điểm tiếp cận tâm lý khác biệt. Với sự am hiểu sâu sắc về tâm lý học, Renee McGregor khuyến khích mọi người phá vỡ các nguyên tắc về thực phẩm, ăn các loại carbohydrate, và tất nhiên, đối xử với bản thân mình tử tế hơn. Chúng ta không nên cảm thấy tội lỗi vì có một chế độ ăn đa dạng bởi nó là một thành phần thiết yếu và mang lại niềm vui sống cho con người.

Ngọc Diễm