03 cuộc cách mạng lớn đang diễn ra trong kỷ nguyên 5.0

ThaiHaBooks- Trong kỷ nguyên 4.0 đã dạy cho chúng ta biết đôi điều về chính bản thân mình. Những cú nhấp chuột và những động tác vuốt màn hình mà gần như tất cả chúng ta đều trải nghiệm trong những năm gần đây, cùng với vô số những hàng tít hấp dẫn thu hút chúng ta tìm kiếm website, khiến chúng ta nhận thức được rằng ngay cả những mong muốn sâu thẳm trong tâm can mình cũng có thể được phân tách thành những yếu tố nhỏ.

Với sự nhận thức này, chuẩn mực văn hoá và các thói quen, chúng ta đã sẵn sàng để bước sang một kỷ nguyên khác. Trong kỷ nguyên mới 5.0 này, chúng ta có thể phân tích những mong muốn của mình để công nghệ có thể tự thưc hiện chúng. Xét trong bối cảnh các mối quan hệ, kỷ nguyên thứ 5 trong quá trình phát triển của loài người có liên quan đến “03 cuộc cách mạng” bao gồm:

1. Cuộc cách mạng nhận thức: Con người trò chuyện với AI

AI là từ viết tắt của Artificial Intelligence (nghĩa là trí tuệ nhân tạo) là một lĩnh vực bao hàm máy học (machine learning), học sâu (deep learning). Hiện nay, các nhà nghiên cứu khoa học đang sử dụng mạng lưới thần kinh AI, học sâu và học tăng cường để góp phần tạo ra một bộ não giống con người trong máy móc. Mạng lưới thần kinh của AI bắt chước sự sắp xếp tinh tế của hệ thần kinh đa nhiệm trong não người bằng cách ra lệnh cho máy tính xử lý nhiều đơn vị thông tin cùng lúc.

Với phương pháp học sâu, người ta sử dụng kỹ thuật điện sinh học và quang học để nghiên cứu những bản ghi cách xử lý thị giác ở một tế bào trong não bộ của động vật có vú. Khi chúng ta đã hiểu được những yếu tố đầu vào, chúng ta có thể xử lý thông tin với cấp độ ngày càng cao hơn, hoặc “sâu hơn”. Học sâu xử lý thông tin theo các tầng lồng nhau. Chúng sử dụng loạt những ý nghĩ, câu hỏi và phép tính toán phi tuyến tính, đa tầng khi đưa ra những dữ kiện thị giác đầu vào trở thành những đặc điểm phức tạp hơn. Quá trình xử lý đa tầng cho phép chúng nhận ra được nhiều đối tượng khác nhau mà không cần đến tri thức trực tiếp và chứa thông tin về những gì chúng ta thấy.

Phương pháp thứ ba của AI là mô phỏng quá trình vận động của não bộ, hay còn gọi là học tăng cường. Đây là một dạng thuật toán được thiết kế để xác định những phương pháp có thể mang lại hiệu quả tối đa trong tương lai. Các mô hình học tăng cường cần phải xác định các nguyên nhân và hệ quả rồi ghép chúng lại với nhau thông qua các quá trình dựa trên khoa học thần kinh.

Mục đích khi phối hợp 03 phương pháp kỹ thuật này lại với nhau chỉ đơn giản nhằm đạt được hiệu suất tối đa khi bắt chước con người. 

Ví dụ: Replika hiện là ứng dụng chatbot số 01 kết nối hàng triệu người dùng, đóng vai trò bạn đồng hành và có mặt hầu như mọi hệ điều hành với khẩu hiệu: “Luôn luôn có mặt để lắng nghe và trò chuyện. Luôn luôn bên bạn”. Một trong những đặc điểm được ưa chuộng nhất của Replika là tính tuỳ biến cao. Người dùng có thể tuỳ chọn giới tính, độ tuổi, diện mạo và tên gọi cho nhân vật chatbot của mình. Người dùng còn có thể quyết định loại hình mối quan hệ giữa họ với nhân vật ảo này. Kết quả là, nhiều người dùng đã đưa Replika của họ theo cùng trong những kỳ nghỉ và thậm chí còn thay đổi cuộc sống của mình theo những cách tương tác với ứng dụng này.

Amnon Shashua – Giáo sư Đại học Hebrew đã chia sẻ khi được hỏi về bước tiếp theo của cuộc cách mạng AI: “Bạn sẽ tâm sự với nó về những chuyện mà bạn đã trải qua trong ngày, về những nỗi lo lắng, và niềm đam mê của bạn, hệt như cách bạn nói với một người bạn. Ngày nay, chúng ta chỉ giao tiếp với con người, nhưng trong tương lai, chúng ta có thể giao tiếp với những bản thể vi tính hoá và chúng làm tốt đến nỗi bạn hoàn toàn có thể có một cuộc trò chuyện tuyệt vời. Về cơ bản, tương lai là trí thông minh trò chuyện.”

2. Cuộc cách mạng giác quan

XR (Extended Reality – Thực tế mở rộng) là một thuật ngữ để chỉ đến một công nghệ kết hợp bao gồm Thực tế tăng cường (AR- Augmented Reality), Thực tế ảo (VR-Virtual Reality), Thực tế hỗn hợp (MR-Mixed Reality) và nhiều thứ khác để hình thành hệ thống hoàn chỉnh. XR là một thuật ngữ chỉ tất cả các công nghệ nhập vai (immersive technology) mà chúng ta trải nghiệm bằng cách kết hợp thể giới ảo và thực hoặc bằng cách tạo ra bằng cách trải nghiệm nhập vai hoàn toàn.Trong kỷ nguyên 5.0 này, XR sẽ tăng cường những gì mà con người nhìn thấy, nghe thấy và thậm chí ngửi thấy.

VR (Thực tế ảo) là nhánh phổ biến nhất của XR, sử dụng công nghệ máy tính để đặt người dùng vào bên trong một môi trường mô phỏng. Để trải nghiệm thực tế ảo, người dùng thường đeo mặt nạ hoặc kính có chức năng quét hình ảnh đồ hoạ ba chiều. Người dùng có thể ngoảnh đầu sang trái, phải hoặc ngẩng đầu lên – xuống để nhìn thấy quang cảnh hai bên. Khả năng nhập vai này cho phép người dùng cảm thấy như họ đang trong một môi trường ảo.

AR (Thực tế tăng cường) cũng có sự tương đồng ở chỗ tạo ra các tạo tác ảo. Tuy nhiên AR không biểu diễn một môi trường hoàn toàn mới, nó làm thay đổi trải nghiệm môi trường hiện tại mà người dùng nhìn thấy thông qua các loại kính đặc biệt, các thiết bị di động hoặc các thiết bị trong suốt khác. Các ứng dụng AR giúp “tăng cường” môi trường trong thế giới thực bằng cách xếp đè lên chúng những tầng tạo số. Các hiệu ứng bổ sung thêm những khía cạnh về nghe, nhìn, cảm giác, và thậm chí cả mùi vị vào những đối tượng thông thường mà người dùng vẫn quan sát hàng ngày.

Ví dụ: Lĩnh vực du lịch sử dụng công nghệ AR đơn giản để chèn những chữ viết, hình ảnh và âm thanh nền lên các địa danh lịch sử quan trọng để giới thiệu về chúng.

3. Cuộc cách mạng thể xác 

Ngày nay chúng ta có thể thấy robot làm việc trong các cửa hàng thực phẩm, nhà hàng, bệnh viện, bảo tàng, khách sạn, trường học, sân bay… Được trang bị năng lực AI, những robot ngày nay đang ngày càng trở nên thông minh và ít phụ thuộc vào mệnh lệnh của con người. Mức độ tinh vi của chúng được nâng cao, nguyên liệu sản xuất rẻ hơn và tính năng ngày càng đa dạng hơn. Ở nhiều ngôi nhà, chúng ta có thể thấy những robot đang hút bụi, máy rửa bát tự động, máy cắt cỏ tự hành.

Nhìn chung, lĩnh vực robot đang phân thành 02 nhóm: một nhóm cung cấp sự hỗ trợ về mặt kỹ thuật và một nhóm hỗ trợ về mặt cảm xúc. Nhóm thứ 2 được thiết kế theo diện mạo con người và lĩnh vực này gọi là robot học xã hội. Nhóm này được kỳ vọng sẽ làm thay đổi cách con người tổ chức các mối quan hệ cá nhân của mình.

Nhờ những tiến bộ trong nghiên cứu và công nghệ, kỷ nguyên của người máy không còn là khoa học viễn tưởng, mà chỉ còn là vấn đề thời gian.

Vì thế, trước khi chấp nhận sự xâm nhập của nó vào đời sống và các mối quan hệ xã hội của chúng ta, trước tiên chúng ta cần phải nắm được những ứng dụng đa dạng của công nghệ AI, và đặc biệt là phải hiểu được chúng đã và đang hỗ trợ sự kết nối giữa chúng ta và công nghệ như thế nào.

Trích từ: Mối quan hệ 5.0 – Elyakim Kislev

Độc giả quan tâm tìm hiểu thêm về cuốn sách “Mối quan hệ 5.0 – Trí tuệ nhân tạo, thực tế ảo và robot sẽ tái định hình đời sống cảm xúc của con người như thế nào” TẠI ĐÂY.

>>> Xem thêm bài viết “Hiểu đúng và đủ về trí tuệ nhân tạo”

>>> Xem thêm bài viết “Trí tuệ nhân tạo liệu có cướp mất công việc của con người trong tương lai?”

Quỳnh Dương