Wabi Sabi – Món quà cho tất cả chúng ta

Cách đây không lâu, tôi có xem hai học sinh trung học người Nhật thuyết trình về wabi sabi tại Mỹ. Đến cuối bài thuyết trình, một khán giả người Mỹ đặt câu hỏi: “Có phải ai cũng có thể học về wabi sabi hay không?” Hai cô gái nhăn trán nhìn nhau, hoang mang và lúng túng. Sau khi cân nhắc kỹ lưỡng, một người trả lời: “Không phải ai cũng có thể học. Chúng tôi cảm nhận được nó bởi chúng tôi là người Nhật”.

Tôi không đồng tình. Wabi sabi là phản ứng sâu sắc của con người trước cái đẹp mà tôi tin rằng tất cả chúng ta đều có thể trải nghiệm nếu biết điều chỉnh bản thân.

Quan điểm của tôi về wabi sabi sẽ luôn nằm trong bối cảnh thế giới quan của riêng tôi, vốn dựa trên nền giáo dục phương Tây và sự ảnh hưởng mạnh mẽ của mối giao tình hai – mươi – năm với Nhật Bản. Quan điểm của bạn sẽ khác với quan điểm của tôi, và nếu bạn có dịp nói chuyện với một người Nhật về nó, quan điểm của họ cũng sẽ khác. Nhưng cái đẹp nằm ở chỗ đó – chính từ việc lấy cảm hứng từ các nền văn hóa khác và diễn giải sang bối cảnh sống của bản thân, chúng ta sẽ rút ra được những kiến thức thiết thực nhất.

Tính phù hợp của wabi sabi trong thời đại hiện nay

Chúng ta đang sống trong thời đại của những thuật toán “hack não”, quảng cáo ăn theo và thông tin tràn lan khắp mọi nơi. Từ lúc thức dậy tới khi đi ngủ, chúng ta bị nhồi nhét đủ loại thông điệp về việc mình nên trông như thế nào, mặc gì, ăn gì và mua gì, nên kiếm được bao nhiêu tiền, nên yêu ai và nuôi dạy con cái ra sao. Nhiều người có lẽ dành thời gian để suy ngẫm về cuộc sống của người khác còn nhiều hơn là đầu tư vào chính cuộc sống của bản thân.Thêm vào đó là nhịp độ sống hối hả mà chúng ta được khuyến khích chạy theo, thế nên chẳng lấy làm lạ khi nhiều người đang cảm thấy quá tải, bất an, lạc lõng và kiệt quệ.

Còn gì nữa nhỉ, bao quanh chúng ta là nguồn ánh sáng nhân tạo ở nhà, tại cửa hàng và văn phòng, trên màn hình điện thoại và máy tính. Chúng ta bị kích thích quá độ và bị năng suất ám ảnh. Hệ thần kinh và giấc ngủ của chúng ta bị tàn phá. Chúng ta đang phải trả giá vì từ bỏ những khoảng tối êm dịu và kết cấu phong phú của cuộc sống để theo đuổi tốc độ và hiệu suất. Cả đôi mắt lẫn trái tim chúng ta đều mệt mỏi.

Mặc dù có tác động lớn và giá trị trên nhiều phương diện, mạng xã hội đang biến chúng ta thành những kẻ nghiện so sánh và thèm khát được công nhận. Chúng ta phá ngang những khoảnh khắc quý giá trong cuộc sống để chụp ảnh đăng tin, rồi dành cả tiếng sau đó để kiểm tra xem mình nhận được bao nhiêu phản hồi tích cực từ những người xa lạ. Rảnh lúc nào là chúng ta cúi mặt vào điện thoại, lướt xem cuộc sống sang chảnh của ai đó, và rồi những ý nghĩ ghen tị nổi lên khi chúng ta cho rằng họ đang thực sự sống như thế. Mỗi lần như vậy, chúng ta vô tình bỏ lỡ cơ hội cho sự kết nối, sự may mắn tình cờ và sự phiêu lưu thường nhật trong cuộc sống, bởi lẽ tâm trí đã lạc trôi đến nơi mà cơ thể không theo kịp.

Nhiều người làm gì cũng lo lắng đến suy nghĩ của người khác. Chúng ta xếp hàng chờ đợi người khác chấp thuận, dành toàn bộ thời gian để lo lắng về những chuyện chưa xảy đến. Chúng ta tự đưa ra những giới hạn của bản thân, xem nhẹ những gì đã có được và đặt nặng những gì chưa đạt đến.

Cả khi đủ can đảm để hình dung ra việc bản thân theo đuổi ước mơ, chúng ta lại thấy xung quanh có quá nhiều hình mẫu thành công lý tưởng và bắt đầu tự hỏi liệu mình có cơ hội hay không. Trên khắp thế giới này, vô số ước mơ đã bị bóp nghẹt chỉ vì có ai đó tự so sánh bản thân với người khác và nghĩ rằng: “Mình không đủ tốt”. Kể cả trong trường hợp khả quan nhất, kết cục của sự khủng hoảng niềm tin này là tình trạng chây ì.

Vào một thời điểm nào đó, người ta đã bắt đầu đồn thổi rằng hạnh phúc nằm ở sự tích lũy của cải, tiền bạc, quyền lực và địa vị, rằng chúng ta lúc nào cũng phải trông thật trẻ trung, xinh đẹp và thon gọn, hoặc đẹp trai và khỏe khoắn. Nhưng khi đánh giá cuộc sống của mình bằng tiêu chuẩn của người khác, chúng ta tự tạo áp lực khổng lồ cho bản thân để đạt được và sở hữu những thứ mình không thực sự quan tâm. Lòng ham muốn có được nhiều hơn này ảnh hưởng đến hành vi, quyết định và cảm nhận của chúng ta về bản thân – chưa kể tới tác động đến hành tinh này. Bất kể chúng ta có gì hoặc trở thành người như thế nào thì vẫn là không đủ, và chúng ta tin vào điều đó.

Trớ trêu hơn cả là những gì chúng ta theo đuổi ở thế giới bên ngoài thường rất khác với những gì chúng ta thực tâm mong muốn. Đã đến lúc chúng ta cần phải tạm dừng lại, xem xét xung quanh và tự quyết định những gì thực sự quan trọng với bản thân. Wabi sabi có thể giúp chúng ta làm vậy, thế nên triết lý cổ xưa này trở nên phù hợp với thời đại hiện nay hơn bao giờ hết.

Trích: Wabi Sabi – Thương những điều không hoàn hảo