Hội sách lớn thế giới: Từ London đến Bologna và hơn thế nữa

ThaiHaBooks-Hội sách London kết thúc, tuần lễ sách và phim London đã dừng lại. Chúng tôi rời Anh đi các nước châu Âu trước khi đến dự 4 ngày hội sách thiếu nhi lớn nhất thế giới ở Bologna, Italy.

Tôi ấn tượng nhất với 2 nhân vật ở London và đều là nữ, đó là Tổng giám đốc Jack Thomas và Giám đốc sự kiện Katie Morris. Công nhận là họ rất giỏi, ít nhất là cá nhân tôi học được rất nhiều trong 10 ngày ở London từ họ, từ hội sách và từ tuần lẽ sách và phim.

Lãnh đạo hội sách lớn thứ nhì thế giới London Book Fair chào tạm biệt tất cả những ai đã đến với thủ đô Vương quốc Anh từ hơn 100 quốc gia: lãnh đạo các nước, các tập đoàn và đơn vị xuất bản cũng như các lĩnh vực khác, các chuyên gia và khách mời, nhà báo và giới truyền thông,… Lãnh đạo London Book Fair tạm biệt khách bằng cách nhẹ nhàng và thực tế: giới thiệu sâu về Hội sách London 2020 sẽ được tổ chức từ thứ 3 ngày 10 đến thứ 5 ngày 12 tháng 3 và  vẫn diễn ra tại nơi này – Olympia London.

Bookstop là mô hình có thể học mang về VN

Bạn biết không, trước đây, hội sách London tổ chức vào tháng 4, nhưng từ 2017 được chuyển sang tháng 3. Tổng giám đốc Jacks Thomas chia sẻ rằng: đó là lý do logic bởi tránh trùng hay sát ngày quá với hội sách thiếu nhi Bologna Children’s Book Fair, hơn thế nữa, bà cho rằng sau quá trình khảo sát và nghiên cứu kỹ, đây mới là sự cân bằng và tháng 3 mới là tuyệt vời nhất (on balance, a March date was favoured). 

Chúng tôi phải tạm biệt hội sách London trong tiếc nuối. Đặc biệt là lễ trao giải sách International Excellence Awards. Trước khi đến London tôi đã nghiên cứu rất kỹ giải thưởng này (để có thể góp ý cho giải thưởng sách Việt Nam). Bạn biết đấy, giải sách quốc tế London này có 17 hạng mục bao gồm cả xuất bản quốc tế, phát hành sách, sách khoa học, sách thiếu nhi, sách dịch và sáng tạo số. Tôi ấn tượng nhất với Brazil vì quốc gia này có đến 5 đề cử (sau đó là Mỹ với 4 đề cử) trong số 27 quốc gia có đại diện lọt vào vòng trong cùng. Tôi tìm mãi không thấy Việt Nam nhưng quyết tâm theo dõi, nghiên cứu, tìm hiểu để hy vọng tên Việt Nam yêu quý của chúng ta một ngày không xa sẽ xuất hiện ở đây.

Tôi nhớ rằng giải thưởng sách nói Audiobook Publisher Award lần đầu tiên được nêu tên các đơn vị xuất bản KaihShu Story Media & Culture Co của Trung Quốc, Penguin Random House (Mỹ) và Ubook.com (Brazil) để vào chung kết với nhau. Tôi nhớ lắm khi Biblo Toyen (Na Uy), Dokk1 (Đan Mạch), thư viện quốc gia Latvia (Lativia) và thư viện Sao Paulo (Brazil) vào chung kết cho giải thưởng “Thư viện của năm”. Các doanh nghiệp phát hành sách thì tranh giải “Nhà sách của năm” được tài trợ bởi tập đoàn Gardners bao gồm Carturesti (Ru Ma Ni), Timbooktoo (Gambia) and The Uppsala English Bookshop (Thụy Điển), rất quan tâm nên lễ trao giải phải được ưu tiên ,xếp lịch và bố trí từ trước để theo dõi sớm, xuyên suốt và đến dự. 

Sách cũ chỉ còn 2 đến 0 euro 1 cuốn

Rời London Book Fair chúng tôi muốn đi nốt các quốc gia là khách mời danh dự – Guest of Honor của hội sách lớn nhất thế giới FBF từ 2007 (khi Thái Hà Books thành lập) đến 2022 (khi quốc gia đã được BTC chọn xong) mà tôi chưa đến trước đó, đấy là vùng Catalonia của Tây Ban nha (2007), Thổ Nhĩ Kỳ (2008), Trung Quốc (2009), Achentina (2010), Iceland (2011), New Zealand (2012), Brazil (2013), Phần Lan (2014), Indonesia (2015), Hà Lan và vùng Flanders của Bỉ (2016), Pháp (2017), Georgia (2018), Na Uy (năm nay 2019) và Canada, Slowenia, Italy cho các năm sau đến 2022. Trong các quốc gia này trừ  Achentina ở Nam Mỹ còn hầu hết các quốc gia tôi đã đến, nhưng đến thăm hội xuất bản của các nước, làm việc với các nhà xuất bản lớn và uy tín thì chưa phải là tất cả. Thế nên khoảng trống trước ngày 01 tháng 4 – khai mạc hội sách thiếu nhi lớn nhất thế giới là các chuyến thăm và làm việc quan trọng, cần thiết và đúng thời cơ này.

Cũng nói thêm rằng diễn đàn xuất bản Istanbul mà vừa tháng trước tôi được nhận giải vàng và mời diễn thuyết rất ấn tượng đồng thời đã tạo ra nhiều tư tưởng đột phá về xuất bản và khuyến đọc trong tôi. Bây giờ thành thân thiết với lãnh đạo hội xuất bản không chỉ Thổ Nhĩ Kỳ, Georgia mà nhiều nước trên thế giới. Vui thay!

Một góc tại nhà sách

Cũng cùng trong thời gian cuối tháng 3 đầu tháng 4 này, khai mạc hội sách Băng Cốc, Thái Lan, có đến 8 đồng nghiệp của tôi từ Hà Nội và Sài Gòn bay sang để làm việc, giao lưu, nghiên cứu và học hỏi. Từ ngày thành lập Thái Hà Books, chúng tôi đã có kế hoạch đào tạo xuất bản sách, in và phát hành cho các cộng sự thông qua các chuyến đi nước ngoài và các hội sách quốc tế và khu vực, cứ vậy mà tiến, có vậy mới nhanh trưởng thành và bắt kịp với thế giới. Tôi cũng thành tâm và rất mong để thật nhiều các đơn vị xuất bản Việt Nam tiến ra với thế giới.

Chúng tôi sẽ có trọn vẹn 4 ngày ở hội sách Bologna, Italy. Còn ít tiếng nữa thôi, sáng mai thôi, sẽ khai mạc. Ngay sau khi rời Bologna bay về Việt Nam là tham gia ngay vào hội sách do cục Xuất bản, Bộ TTTT tổ chức ở công viên Thống Nhất, Hà Nội đúng dịp Tết Sách 23/04 và tháng đọc sách – tháng 4 đã được chúng tôi tổ chức thường niên từ 2008, cũng như Ngày Sách Việt Nam 21/04.

Tôi đang ngồi rà soát lại các hội sách lớn mà mình có kế hoạch tham dự năm 2019 này. Đó là hội sách Mỹ (29 đến 31 tháng 5), hội sách Bắc Kinh (21 đến 25 tháng 8), hội sách mùa thu tại Hoàng Thành Thăng Long (cuối tháng 9), Hội sách lớn nhất thế giới FBF (16 đến 20 tháng 10).

Trong các hội sách, năm nay chúng tôi cũng muốn đến hội sách Sharjah của Tiểu các vương quốc Ả Rập (từ 30/10 đến 09/11) nữa. Tại sao ư? Năm 2019 này Sharjah là Thủ đô sách Thế giới (2020 là Kuala Lumpur của Malaysia), đến để tìm hiểu, khám phá và học hỏi từ các Thủ đô Sách của thế giới, chắc chắn là rất thú vị và cần thiết.

Hội nghị Dummies và NXB Wiley

Cuối cùng cần nhắc đến hội sách Indonesia (từ 04 đến 08 tháng 9),quốc gia đông dân nhất ASEAN và duy nhất được là khách mời danh dự FBF 2015 và Quốc gia Trọng tâm LBF 2019 đã gửi giấy mời từ cuối năm ngoái 2018, các nước luôn thông báo và mời đến tham dự hoặc làm diễn giả từ 1 năm trước. Năm nay, hội nghị thường niên hiệp hội Xuất bản ASEAN có thể sẽ diễn ra tại Jakarta trong khuôn khổ hội sách này (nếu như Việt Nam không đăng cai tổ chức). Tại phiên họp hiệp hội Xuất bản ASEAN tháng 9 này, ngoài họp thường niên sẽ có lễ trao cờ cho nước sẽ nhận chức và vai trò Chủ tịch và Tổng thư ký hiệp hội Xuất bản ASEAN nhiệm kỳ 2020 – 2021 từ quốc gia đương nhiệm Phillipines.

Trong 2 tuần ngày giữa 2 hội sách, chúng tôi cũng đi tham quan nhiều nhà sách ở các nước châu Âu. Chúng tôi cũng đến các thư viện lớn để học hỏi, văn hóa đọc muốn phát triển thì theo chúng tôi, cần lưu tâm cả 3 khâu: xuất bản (bao gồm cả bản quyền, xuất bản, in); các nhà sách, các tập đoàn chuyên bán sách (phát hành); và thư viện (nơi sử dụng các sản phẩm của xuất bản).

Tại các hội sách, tôi mê nhất cảnh các thầy cô giáo đưa các em đi tham quan và mua sách, vậy nên, tại nhiều những nước, ngành xuất bản lại do Bộ Giáo dục quản lý. Đến các nhà sách, tôi mê ngắm nhìn cách xếp sách rất đẹp và cảnh người dân mua sách tấp nập trong hạnh phúc và đam mê đọc, đến các thư viện thì tôi không muốn về, mê ly vô cùng và quá hấp dẫn.

Nhân đây xin được chia sẻ những thư viện lớn nhất thế giới mà tôi may mắn đã có mặt tại hầu hết trong số đó. Đó là Library of Congress ở Washington với 164 triệu sách và xuất bản phẩm; British Library ở London và Boston Spa với 150 triệu bản; New York Public Library với 55 triệu; Library and Archives Canada ở Ottawa với 54 triệu; Russian State Library với 44.4 triệu;  National Diet Library ở Tokyo với 41.88 triệu bản; Bibliotheque Nationale de France ở Paris với 40 triệu; National Library of Russia ở Saint Petersburg với 36.5 triệu; National Library of China ở Bắc Kinh với 36.4 triệu; Royal Danish Librar ở Copenhagen với 35.4 triệu; Biblioteca Nacional de Espana ở Madrid với 33.1 triệu; German National Library ở  Leipzig và Frankfurt với 32.7 triệu; Library of the Russian Academy of Sciences ở Saint Petersburg với 26.5 triệu bản;  Berlin State Library với 23.4 triệu và Boston Public Library với 22.4 triệu bản.

Đọc sách trên tàu giữa các nước châu Âu

Cứ đến đây là tôi vui và nạp thêm bao kiến thức, bao bài học quý, cứ có mặt ở các thư viện lớn tôi lại mong làm sao thật nhiều đơn vị xuất bản Việt Nam và bạn đọc nước nhà được đến một vài trong số các thư viện lớn này, mong lắm!

Chúng tôi cũng đến thăm và giao lưu tại một số trường đại học rất lâu đời ở châu Âu và để lại những ấn tượng khó phai; các em sinh viên châu Âu tự tin, hiểu biết, chủ động, ham học hỏi vô cùng.

Một điều bất ngờ và thú vị nữa đó là trong chuyến đi này, chúng tôi nhận được khá nhiều sách quý và quà tặng cho bảo tàng Sách và Văn hóa đọc mà chúng tôi muốn mở trong năm 2019 này. Một số hội xuất bản và các nhà xuất bản của nhiều nước muốn mang sách và hiện vật vào tặng đúng ngày khai trương, vui khôn tả. Văn hóa đọc Việt Nam nhất định phát triển mạnh và tiến dần đến với các nước lớn trên thế giới.

Trong chuyến đi này, chúng tôi mang theo nhiều quà lưu niệm là bức tranh gỗ nhỏ xíu “Reading Books Together” để tặng. Người nhận quà nào cũng thích và cũng thể hiện mong muốn chương trình này từ Việt Nam có thể lan tỏa sang nước họ. Chúng tôi lại nhớ đến và biết ơn VinGroup đã đồng hàng với Reading Books Together trong 2 năm vừa qua và tiếp tục cho năm 2019 này.

Sáng mai, 01/04 khai mạc hội sách thiếu nhi lớn nhất thế giới ở Bologna thật rồi.

Hội sách London – Châu Âu – Hội sách thiếu nhi Blologna – Rome – Hà Nội tháng 3 và tháng 4 năm 2019

TS Nguyễn Mạnh Hùng, Người sáng lập kiêm Chủ tịch công ty sách Thái Hà

>>> Bài tiếp theo: Hội sách Băng Cốc có gì khác lạ và đáng học

>>> Bài viết trước: Indonesia là Quốc gia trọng tâm của hội sách Luân Đôn 2019