Những khác biệt và ấn tượng của Hội sách Frankfurt Book Fair 2022

ThaiHaBooks- Hội sách Frankfurt Book Fair lần thứ 74 đã chính thức khép lại. Theo đánh giá của cá nhân tôi, về mức độ hoành tráng, Hội sách năm nay chỉ vào khoảng 70% so với trước đại dịch Covid. Tôi gõ những dòng chữ này khi trên tàu rời Frankfurt và khi đã đến Amsterdam. Thủ đô của Hà Lan.

Mặc dù quy mô đã giảm hẳn nhưng Hội sách Frankfurt lớn nhất hành tinh vẫn lớn hơn hẳn so với Hội sách lớn thứ 2 thế giới – London Book Fair. Sự có mặt của 4.000 đơn vị xuất bản tham gia trưng bày và giới thiệu sách đủ làm nóng thời tiết chớm lạnh mùa thu nơi đây, làm ấm lòng những ai may mắn có mặt.  Vẫn đầy ắp các sự kiện, hội thảo, toạ đàm và các cuộc gặp gỡ trao đổi. Vẫn rất quan trọng, cần thiết và thú vị. Cả thế giới đã về đây bên nhau sau 2 năm bị xa cách bởi đại dịch Covid. Mỗi vị khách mang đến cũng nhiều và mang về còn nhiều hơn. Không chỉ có sách.

Dù có dành trọn vẹn 5 ngày tại Hội sách Frankfurt tôi đảm bảo vẫn chưa đủ và không thể đáp ứng một phần sự “khát” trong lòng mình của các nhà lãnh đạo, các chuyên gia bản quyền, biên tập viên, tác giả, dịch giả. Cá nhân tôi thật sự ấn tượng với các khu trưng bày của Canada, Pháp, Italy, Tiểu các vương quốc Ả Rập, và dĩ nhiên là của Tây Ban Nha – quốc gia Khách mời Danh dự Guest of Honour.

Tôi đã dành nhiều thời gian ở Forum – khu Tây Ban Nha. Các sự kiện diễn ra liên tục tại 2 “phòng hội thảo” được trang trí rất đặc biệt – các bức tường làm bằng vải in các trích đoạn từ các cuốn sách. Ở đây chúng tôi tham quan và trải nghiệm khu vực sách dành cho người khiếm thị. Chúng tôi nói (viết) tên của mình ra và được robot in chữ nổi đúng tên của mình (mà chúng ta có thể tự tra lại theo bảng chữ cái của người khiếm thị). Chúng tôi trực tiếp viết lên những câu mình thích và qua một chiếc máy thông minh, chữ nổi lên theo đúng nghĩa đen của từ “nổi”.

Ở khu trưng bày Tây Ban Nha còn có rô bốt viết tay. Một văn bản được đưa vào, cánh tay của robot sẽ viết bằng bút bi với những nét chữ rất cẩn thận và khá đẹp. Tuy hơi chậm nhưng khi trực tiếp chứng kiến, chúng tôi đã có nhiều ý tưởng và nghĩ về xuất bản trong tương lai.

Con số 2.000 sự kiện diễn ra trong khuôn khổ Hội sách, bao gồm cả trong thành phố Frankfurt cũng đủ nhiều và ấn tượng. Chúng ta không thể nào có đủ thời gian để tham gia nổi một phần 10 số các sự kiện này bởi được diễn ra liên tục và nhiều sự kiện trùng thời gian. Tuy nhiên buổi giao lưu của tác giả đạt giải Nobel Abdulrazak Gurnah rất thú vị. Nhờ có mặt mà tôi biết thêm nhiều điều và biết thêm nhiều chi tiết trong cuốn sách mới của “Afterlife”. Tôi thấy tận mắt nhiều người chú tâm lắng nghe hai tác giả Michaela Leitner và Catrin Altzschner nói về giới tính, về vấn đề tình dục trong thời đại hiện nay và trách nhiệm xã hội. Họ hình như đang muốn kêu gọi cùng phá vỡ những điều cấm kỵ về tình dục, muốn giảm bớt sự bất công và thiệt thòi của nhóm thiểu số trong vấn đề này.

Tôi quan tâm đến 28 cuốn sách thiếu nhi được đề cử Giải thưởng Văn học Thanh thiếu niên Đức 2022. Bộ trưởng Thanh niên Lisa Paus đã trực tiếp có mặt và trao giải thưởng. Buổi lễ đơn giản, ấm cúng đúng tinh thần của buổi lễ tôn vinh. Thật sự ấn tượng!

Chúng tôi đã ngồi trọn vẹn chương trình giao lưu với 3 trong số 14 tác giả được đề cử nhận Giải thưởng Văn học cộng đồng chung Châu Âu – European Union Prize for Literature. Nhờ vậy tôi hiểu hơn về công việc viết, dịch của các tác giả châu Âu, về công tác dịch thuật và các dự án dịch thuật đang được khuyến khích và thúc đẩy mạnh mẽ tại nhiều nơi trên thế giới. Tôi rất ấn tượng với một phát biểu “Xin quý vị hãy hiểu và ủng hộ các nhà xuất bản và các tác giả Ukraine. Họ đang rất khó khăn. Và cả các nhà xuất bản và các tác giả Nga nữa. Họ đang rất bị thiệt thòi”.

Chủ đề thư viện với xuất bản sách được nhấn mạnh trong năm nay. Sự có mặt của nhiều lãnh đạo các thư viện, các chuyên gia ngành thư viện cũng như những buổi giao lưu, toạ đàm, gặp gỡ cũng làm cho những ai có mặt gánh thêm trách nhiệm và nghĩa vụ truyền tải nhiều hơn, rộng hơn sách đến với độc giả thông qua các thư viện, kể cả sách giấy, sách điện tử và sách nói.

Một đề tài tôi dành nhiều thời gian lắng nghe và tìm hiểu là tương lai của sáng tác nội dung “the future of creative content”. Thật may mắn rằng, đã thấy thêm rất nhiều điều, nhất là các xu hướng trong tương lai. Tôi mang theo hành trang này về Việt Nam và có nhiều việc phải làm cho những năm tới.

Tôi thấy rất thú vị tại buổi giao lưu của 2 tác giả Manuel Rivas, người Tây Ban Nha và Drago Jançar, người Slovenia. Ấn tượng khi 2 tác giả này đã đọc sách của nhau. Đây cũng là cách quảng bá và bàn giao vị trí Khách mời Danh dự giữa tây Ban Nha với Slovenia rất thú vị. Tác giả Drago Jançar có một câu nói rất thú vị đại ý rằng, anh coi Manuel Rivas như một người anh em, một người anh em văn học. Nghe xong buổi nói chuyện này, tôi muốn đến ngay cả Tây Ban Nha và Slovenia, hay ít nhất cũng xếp lịch để quay lại Frankfurt Book Fair sớm nhất trong 2023 để chào đón và hiểu hơn về xuất bản, văn hoá đọc Slovenia, quốc gia tách ra từ Nam Tư cũ.

Trong 5 ngày của Hội sách lớn nhất hành tinh, chúng tôi may mắn hạnh phúc vô cùng khi được gặp lại những đồng nghiệp từ khắp thế giới. Và tưởng nhớ đến những đồng nghiệp đã không thể qua khỏi Covid – họ đã phải chấm dứt mạng sống và chẳng còn cơ hội đến với sân chơi lớn nhất hành tinh về xuất bản này.

Buổi gặp đầu tiên của tôi lại là rất tình cờ vào ngay buổi sáng ngày đầu tiên với ông Juegien Boos, Chủ tịch FBF tại Forum, khu trưng bày riêng của quốc gia Khách mời Danh dự Guest of Honour. Cuộc gặp cuối cùng là với bà Claudia Kaiser, Phó Chủ tịch FBF tại hall 4. Đây là 2 lãnh đạo cao cấp và luôn dành cho Việt Nam những tình cảm đáng trân trọng. Chúng tôi bàn với bà Claudia Kaiser và dự kiến có thể 2024 sẽ lại có các chương trình đào tạo cho ngành xuất bản Việt Nam ta ngay tại Hà Nội. Tôi đang lên kế hoạch để 2023 sẽ tổ chức cuộc gặp giữa lãnh đạo FBF và lãnh đạo Hội xuất bản Việt Nam ngay tại đây hoặc tại Việt Nam. Cũng mong rằng bữa tiệc của các đơn vị xuất bản nước nhà tại Frankfurt sang năm tới sẽ đông hơn chứ không chỉ có 3 đơn vị là Sài Gòn, Phương Nam và Thái Hà. Năm nay, rất tiếc, không có phiên họp lãnh đạo hội xuất bản các nước ASEAN tại Frankfurt Book Fair. Thật sự tiếc!

Buổi gặp và làm việc với lãnh đạo hội xuất bản Nhật Bản rất ấn tượng. Các bạn rất quan tâm đến Việt Nam và lên kế hoạch vào thăm và làm việc với Việt Nam ngay trong 2023 tới và muốn thúc đẩy hợp tác ngành xuất bản 2 nước. Tôi cũng đã lên kế hoạch để bay sang Tokyo dự hội sách Nhật Bản 2023 sắp tới.

Cụm từ “Traveling Through Reading” – tạm dịch là “Du lịch thông qua đọc sách” rất ấn tượng với tôi trong hội sách năm nay. Chúng tôi cũng đã lên kế hoạch để triển khai tại đất nước của chúng ta sớm nhất. Bởi rất hay, thực tế và có nhiều lợi ích.

“We facilitate joy by transporting stories and characters from our authors’ creative minds into the imaginations of our readers” là cụm từ đang văng vẳng trong đầu tôi lúc này. Quả thật là ngay từ bây giờ chúng ta cần quan tâm hơn nữa đến công tác dịch thuật – translate words, đến việc chuyển giao các ý tưởng – transfer ideas và chuyển hoá tâm thức của chính mình – transform minds. Rất quan trọng.

Chúng tôi muốn cám ơn tạp chí Publishers Weekly với 567 triệu bạn đọc của mình đã dày công thu thập, nghiên cứu và công bố nhiều thông tin bổ ích và quý giá mà chỉ những ai có mặt tại Hội sách Frankfurt Book Fair mới có được. Tôi đang cầm trong tay mình bao “của quý” của tạp chí này và cả của “The Bookseller” nữa.

Hẹn gặp lại Frankfurt Book Fair 2023 sẽ diễn ra từ 18 đến 22 tháng 10 sang năm.

Frankfurt – Amsterdam 23 – 24.10.2022

TS Nguyễn Mạnh Hùng, Người sáng lập kiêm Chủ tịch Công ty sách Thái Hà

——————-

Xem các bài viết trước:

Ngồi làm việc ở hội sách Frankfurt để thấy rõ xuất bản thế giới và Việt Nam

Hội sách Frankfurt Book Fair lần thứ 74 đã quay trở lại hoành tráng