Bắt đầu với câu hỏi tại sao

Ai cũng muốn có một cuộc sống tốt đẹp hơn và ít nhất một lần trong đời cần phải thuyết phục người khác đi theo, ủng hộ, giúp đỡ mình.

Bạn đã bao giờ tự hỏi tại sao hàng triệu người dân Mỹ đi theo lời kêu gọi của tiến sĩ Martin Luther King Jr khi ông ta cất lên lời diễn văn: “I have a dream…” nổi tiếng?

Làm thế nào Apple, Microsoft có thể tỏa sáng và trở thành những người dẫn dắt, thay đổi đời sống của tất cả mọi người dân trên toàn cầu? Và tại sao có những khách hàng trung thành với sản phẩm của đối thủ cạnh tranh, chi mua hàng của bạn trong một đợt giảm giá mà bạn phải cắn trăng chịu lỗ và bỏ ra chi phí marketing khủng?

Câu trả lời sẽ chỉ có một: họ đã được truyền cảm hứng để hành động một cách tự nguyện. VÀ chúng tôi cũng được truyền cảm ứng để đem đến cho bạn cuốn sách này. Đơn giản chỉ là: Hãy bắt đầu với câu hỏi Tại sao?

Tại sao lại bắt đầu với câu hỏi tại sao?

Những nhà lãnh đạo vĩ đại là những người có khả năng truyền cảm hứng cho người khác hành động. Họ khiến người khác hiểu rõ mục đích của hành động và một cảm giác tin tưởng mà chẳng tốn nhiều công dụ dỗ và lôi kéo. Những người thực sự dẫn dắt có khả năng tạo ra một nhóm người ủng hộ không phải vì ép buộc, mà vì họ được truyền cảm hứng. Với những người được truyền cảm hứng, động cơ hành động của họ bắt nguồn từ sâu thẳm chính bản thân à ít khi họ bị lung lay bởi những lời dụ dỗ. Những người được khích lệ sẵn sàng trả thêm tiền hay chịu đựng sự bất tiện, thậm chí ngay cả khổ đau.

Tuy số lượng không nhiều nhưng các tổ chức các nhà lãnh đọa có khả năng truyền cảm hứng có thể đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau. Họ có được những khách hàng và những nhân viên trung thành nhất. Họ có xu hướng làm lợi cho những người khác trong cùng ngành kinh doanh. Họ có nhiều cải tiến hơn, và quan trọng nhất là họ có khả năng duy trì tất cả những điều đó trong một thời gian dài. Nhiều người trong số họ đã làm thay đổi nền kinh tế. Một vài trong số họ thậm chí thay đổi cả thế giới.

Đối với những người sẵn sàng mở lòng cho những ý tưởng mới, những người đang tìm cách để tạo ra sự thành công lâu dài, và những ai tin tưởng rằng thành công cần sự giúp đỡ của người khác, thì từ giờ trở đi hãy bắt đầu với câu hỏi TẠI SAO?

Nhìn lại tiến trình lịch sử phát triển của nhân loại, hãy điểm qua những nhân vật hay đúng hơn là những nhà phát minh, sáng chế đã thành công trong việc bắt đầu và giải đáp câu hỏi TẠI SAO của bản thân:

Anh em nhà Wright đã tạo ra hệ thống máy bay của riêng họ. Vào ngày 17/12/1903, lần đầu tiên trong lịch sử, người ta đã chúng kiến một con người “cất cánh”. Họ đã đưa chúng ta vào kỷ nguyên mới của ngành hàng không, và bằng cách đó thay đổi hoàn toàn thế giới nơi mà chúng ta đang sống.

Apple không phải là nhà sản xuất dẫn đầu của dòng máy tính gia đình. Tuy vậy công ty đã góp phần dẫn dắt ngành công nghiệp máy tính và bây giờ trở thành doanh nghiệp dẫn đầu trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau.

Nếu chúng ta đều học cách tư duy, hành động và giao tiếp như những người truyền cảm hứng thì sao? Đó sẽ là một thế giới thuộc về đa số, với sự phát triển bền vững cùng những nhân tố tiến bộ.

Nếu chẳng ai hỏi Tại sao?

Con người có thói quen phỏng đoán. Đôi khi ta phỏng đoán thê giới quanh mình dựa trên những thông tin sai lệch, thiếu sót. Vấn đề này rất quan trong bởi hành động của chúng ta chịu ảnh hưởng bởi những gì chúng ta giả định và cách chúng ta nhận thức sự thật. Chúng ta đưa quyết định dựa trên những gì chúng ta nghĩ là chúng ta biết.

Không lâu trước đâu, hầu hết mọi người đều tin rằng trái đất là mặt phẳng. Có rất ít những khám phá mới. Người ta sợ rằng nếu họ đi quá xa, họ có thể rơi khỏi mép của trái đất. Vì vậy mà hầu hết mọi người chỉ ở nguyên một chỗ, cho tới tận khi một khám phá nhỏ được tiết lộ – trái đất hình tròn. Lúc ấy, trên một bình diện lớn, hành vi của con người đã thay đổi. Từ khám phá này, con người bắt đầu di chuyển trên khắp hành tinh. Nhiều con đường giao thương từ đó được thiết lập, sự giao lưu giữa các nền văn hóa, kinh tế xuất hiện. Như vậy, chỉ một giả định nhỏ được điều chỉnh cũng đã giúp cho toàn nhân loại tiến bước.

Chắc gì bạn đã biết?

Không phải quyết định nào cũng đúng đắn, cho dù chúng ta có thu thập được nhiều thông tin đến đâu đi chăng nữa. Đôi khi hậu quả của những quyết định sai lầm là không đáng kể, và đôi lúc có thể rất nặng nề. Cho dù kết quả như thế nào thế nào thì chúng ta đã ra quyết định dựa trên những nhận thức có thể không hoàn toàn chính xác về thế giới. Bạn đã chắc chắn mình đúng, thậm chí bạn sẵn sàng đánh cược vào nó, nhưng đây chỉ là một hành động dựa trên sự giả định.

Đôi khi những giả định sai lầm có thể dẫn tới những quyết định đúng. Và khi đó chúng ta ngỡ mình đã biết lý do tại sao, nhưng có thực sự như vậy không? Khi kết quả xảy ra theo cách bạn mong đợi không có nghĩa rằng bạn có thể làm lại nhiều lần. Vậy làm sao chúng ta có thể chắc chắn rằng quyết định của chúng ta có thể cho những kết quả tốt đẹp vì chúng dựa trên những dự liệu mà ta nắm chắc. Logic học cho rằng có thông tin và dữ liệu chính là chìa khóa cho một quyết định đúng đắn. Và đó cũng là cách chúng ta vẫn làm. Chúng ta đọc sách, tham dự hội thảo, nghe tin tức hằng ngày.

Mọi chỉ dẫn chúng ta đưa ra, mọi phương hướng hành động chúng ta thiết lập, mọi kết quả chúng ta mong muốn, đều bắt đầu từ một quyết định. Có những người quyết định điều chỉnh cách cửa để nó được vừa vặn như mong muốn và có những người sử dụng phương pháp khác biệt ngay từ đầu. Cho dù cả hai cách này đều mang lại kết quả tương tự trong ngắn hạn, thực ra chỉ có một bên đạt được thành công trong dài hạn. Đó là bên đã hiểu rằng tại sao cánh cửa cần phải được vừa vặn ngay từ khâu thiết kế chứ không phải đợi đến khi nó được khắc phục.

Vòng tròn vàng

Chỉ có rất ít nhà lãnh đạo chọn cách khơi nguồn cảm hứng để khích lệ người khác thay vì lôi kéo họ. Cho dù đó là những cá nhân hay tổ chức, mỗi nhà lãnh đạo truyền cảm hứng đều tư duy, hành động và giao tiếp theo cách giống hệt nhau. Và nó hoàn toàn đối lập với số còn lại của chúng ta. Dù có chủ ý hay không, cách họ làm việc luôn tuân theo một mô thức tự nhiên được gọi là Vòng tròn vàng.

Vòng tròn vàng luôn bắt đầu trong ra ngoài với câu hỏi: Tại sao, Thế nào, Cái gì? Khi tương tác từ trong ra ngoài, TẠI SAO được đưa ra như lý do để mua CÁI GÌ có vai trò như bằng chứng hữu hình của niềm tin đó. Đó cũng là câu trả lời cho câu hỏi tại sao bạn lại chọn sản phẩm này, công ty này, thương hiệu này chứ không phải cái khác. Người ta không mua CÁI GÌ bạn làm, người ta mua lý do TẠI SAO bạn làm nó.

Thay vì hỏi: “Chúng ta nên làm CÁI GÌ để cạnh tranh?”, hãy hỏi: “TẠI SAO chúng ta làm NHỮNG GÌ chúng ta đang làm ngay từ khi bắt đầu, và chúng ta có thể làm CÁI GÌ để truyền tải nguyên tắc của chúng ta vào cuộc sống dựa trên tất cả những công nghệ và tất cả những cơ hội thi trường đang sẵn có ngày nay?”.

Nơi khởi nguồn của những quyết định

Nguyên tắc vòng tròn vàng không chỉ dừng lại ở một sự giao tiếp thứ bậc. Nguyên lý này được đặt nền vững chắc dựa trên sự phát triển trong hành vi con người. Sức mạnh của lý do TẠI SAO không phải là một quan điểm cá nhân, nó dựa trên căn cứ sinh học. Nếu bạn nhìn vào mặt cắt của não bộ con người từ trên xuống dưới, bạn sẽ thấy các cấp độ của Vòng tròn vàng tương ứng chính xác với ba lớp chính của não bộ.

Khu vực hình thành gần đây nhất của não bộ, hay não người tinh khôn, được gọi là não ngoài, tương ứng với cấp độ CÁI GÌ. Khi chúng ta giao tiếp từ ngoài vào trong, tức là từ NHỮNG GÌ chúng ta làm trước tiên. Nhưng khi chúng ta giao tiếp từ trong ra ngoài, chúng ta đang nói chuyện trực tiếp với vùng não kiểm soát việc ra quyết định, và vùng não chịu trách nhiệm ngôn ngữ cho phép chúng ta hợp lý hóa những quyết định này.

Niềm tin khởi sinh

Niềm tin không chỉ đơn thuần khởi sinh bởi vì người bán hàng giải thích cho khách hàng tại sao nên mua sản phẩm hay dịch vụ , hay bởi vì một nhà quản lý hứa hẹn những thay đổi. Niềm tin không phải là một danh mục để kiểm tra. Niềm tin là một cảm giác chứ không phải một kinh nghiệm lý trí. Chúng ta tin tưởng ai đó hay một công ty nào đó ngay cả khi mọi thứ diễn ra không như mong đợi, và chúng ta không tin tưởng những người khác cho dù mọi điều đều có vẻ tiến triển tốt đẹp.

Niềm tin tạo ra một cảm giác giá trị – gái trị thực sự, chứ không chỉ đo đếm bằng tiền bạc. Giá trị được định nghĩa như là sự chuyển hóa của niềm tin. Bạn không thể nào thuyết phục ai đó rằng bạn giá trị, và cũng không thể thuyết phục ai đó tin tưởng bạn. Bạn phải thu phục niềm tin bằng các giao tiếp và chứng tỏ rằng bạn có cùng giá trị và niềm tin với họ.

Việc chúng ta tin tưởng những người có cùng hệ giá trị và niềm tin đã được chứng minh một cách sâu sắc. Có những lý do khiến chúng ta không muốn kết bạn với tất cả những người chúng ta gặp. Chúng ta thường làm bạn với những người có cùng quan điểm, niềm tin và cách nhìn nhận về thế giới. Cho dù bề ngoài trông chúng ta có hợp nhau thế nào thì nó vẫn không đủ để đảm bảo cho một mối quan hệ bạn bè.

Niềm tin có tầm quan trọng to lớn. Niềm tin cho phép chúng ta nương dựa vào người khác, để xin lời khuyên cho nhưng quyết định của mình. Niềm tin là cơ sở cho sự tiến bộ của cuộc sống gia đình, công ty, xã hội và nòi giống chúng ta.

Thành tích và thành công

Với một số người, thành công có đôi chút mỉa mai. Nhiều người đạt được thành công vĩ đại không cảm thấy điều đó. Một số người sau khi có được danh tiếng lại nói về nỗi cô đơn. Đó là bởi vì thành tích và thành công là hai thứ khác nhau, nhưng chúng ta lại hay lầm lẫn làm một. Thành tích là điều bạn đạt được, giống như mục tiêu. Đó là thứ hữu hình, dễ xác định và đo lường được. Ngược lại, thành công là một cảm giác hay là một trạng thái. Chúng ta thường dễ dàng đặt ra kế hoạch để đạt được mục tiêu, trong khi vạch ra kế hoạch để đạt được cảm giác thành công thì mơ hồ hơn. Thành công có được khi chúng ta thức dậy mỗi ngày để tiếp tục theo đuổi lý do tại sao chúng ta làm những gì chúng ta đạt được, và nó có vai trò như cột mốc chứng tỏ rằng chúng ta đang đi đúng đường. “Tiền bạc không mua được hạnh phúc nhưng nó chi trả chi phí cho chiếc du thuyền bạn kéo theo bên cạnh”. Chiếc du thuyền tượng trưng cho thành tích, nó dễ nhận biết và chỉ cần có kế hoạch đúng đắn thì hoàn toàn có thể đạt được nó. Cái chúng ta kéo theo đại diện cho sự khó định nghĩa của cảm giác thành công. Rõ ràng là nó khó nhìn thấy và đạt được hơn. Chúng là hai khái niệm khác nhau, đôi khi chúng đi cùng nhau và đôi khi thì không. Quan trọng hơn, có những người theo đuổi thành công lại nhầm tưởng những gì họ đạt được là đích đến cuối cùng. Đây là lý do tại sao họ không bao giờ cảm thấy thỏa mãn cho dù chiếc du thuyền của họ có lớn tới đâu đi chăng nữa. Chúng ta thường mắc phải một giả định sai lầm đó là nếu càng có được nhiều thứ tì cảm giác thành công sẽ đến với chúng ta. Nhưng hiếm khi nó xảy ra như vậy.

Truyền cảm hứng cho người khác

 “Dù bạn tin rằng bạn có thể làm được hay không, bạn đều đúng” – Henry Ford

Có một sự khác biệt lớn giữa việc làm bằng cả trái tim với đôi mắt mở to, và làm bằng cả trái tim với đôi mắt nhắm chặt. Có đam mê, nhiệt huyết nhưng thiếu đi sự định hướng và tập trung, chúng ta cũng khó có thể thành công.

Trước khi trở thành nhà lãnh đạo hãy hành động như một nhà lãnh đạo trước đã. Lãnh đạo không liên quan đến uy thế hay quyền lực, nó liên quan nhiều hơn tới con người. Để trở thành người lãnh đạo, chúng ta cần có những người ủng hộ, những người cùng chí hướng và thế giới quan với bạn.

Nhà lãnh đạo không phải là người có mọi ý tưởng, họ là người hỗ trợ cho những ai muốn cống hiến. Họ bắt đầu với câu hỏi TẠI SAO chúng ta lại làm việc, và truyền cảm hứng để hành động.

Tác giả: Phương Anh – Bookademy